माझी शब्दचित्रे

  टीप: संलग्न चित्र चित्रकार रामकुमार यांचे आहे. रंगलेपन आणि चित्रकाराची ओळख पेंटिंग आणि इलस्ट्रेशन याची बॉर्डरलाइन काय? असा प्रश्न अनेकांच्या मनात असतो. काही जणांची आपापली उत्तरही ठरलेली असतात. असो. पण आज एक गोष्ट प्रकर्षाने मनाला स्पर्शून गेली. ती म्हणजे रंगलेपन. विचार करता करता एक गोष्ट लक्षात आली ती म्हणजे अंतिम कलाकृती हे साध्य असलं तरीही तोपर्यंतचा रंगलेपनाचा प्रवास खरेतर चित्रकार उपभोगत असतो. अजाण (खरंतर कल्पकतेच्या दृष्टीने सुजाण) बालके भिंतीवर चित्र काढतात तेव्हा चॉक किंवा क्रेयॉन भिंतीवरच्या खडबडीत किंवा गुळगुळीत पृष्ठभागावरून नेताना त्यांना मिळणारी स्पर्शानुभूती खरोखर खूप मौजेची वाटते. म्हणून तर मुलं काही वेळेस अमुक एक चित्र काढण्यापेक्षा रेघोट्या मारतात. काय मिळतं त्यांना यातून? स्पर्शानुभव. चित्रकाराच्या चित्र प्रवासात वेगवेगळ्या माध्यमांतून मिळणारा हा रंगलेपनाचा अनुभव वर्णनातीत असतो. जलरंगातील वॉश, ओघळ, रंगांच्या कडा चित्राला खरं अस्तित्व देतात. ऍक्रेलिक, ऑइल यांतील रंगाचा पोत, त्यातले लेअरिंग यांनी मन सुखावून जातं. पेस्टल्सचं स्मजिंगही प्रत्येकजण कोणत्याही दिग्गज कला...

  “आकारांचे विरूपीकरण” आपण अनेक चित्र बघतो. प्रत्येक चित्रात काही ना काही आकार असतातच. कधी माणसं, कधी झाडं तर कधी वस्तू किंवा वास्तू. हे सगळे आकार आपल्या रोजच्या जीवनाचा भाग असतात. त्यामुळे आकारांच्या संवादातून साकारलेल्या चित्रांचा आनंद अगदी सहजपणे घेता येतो. मात्र कलाकाराच्या दृष्टीत आकारांचं एक वेगळंच महत्त्व असतं. त्या वस्तूच्या नावारूपाला एक वेगळं परिमाण चित्रकार देण्याचा प्रयत्न करतो. आकारांचे खऱ्या अर्थाने दर्शन चित्रकार आपल्या कलेतून रसिकांना घडवत असतो. कारण आपल्या चर्मचक्षूंना दिसणारे आकार जसेच्या तसे चित्रित करणं ही चित्रकलेतील एक अगदी सुरुवातीची उपलब्धी होती. आजही जसेच्या तसे चित्र काढणारे अनेक चित्रकार आहेत. या प्रकारात कल्पकतेपेक्षा तंत्रावर हुकूमत अधिक दाद देऊन जाते. परंतु रेम्ब्रा, टर्नर या दिग्गज चित्रकारांनी वास्तवदर्शी चित्रालाही एका वेगळ्या उंचीवर नेलं. कारण त्यामध्ये त्यांनी स्वतःची अनुभूती मिसळली होती. ज्यामुळे त्यांची चित्रं केवळ एक दृश्य न राहता एक ‘दर्शन’ बनली. आकारांना, रंगांना स्वतःच्या कल्पनेची जोड देण्याचे काम इंप्रेशनिझम त्यानंतर क्युबिझम अशा अनेक कलाप्...

  गायतोंडे पचायला जड का? शंभरातले सत्यांणव चित्रकार हे आकारांचे जादूगार असतात. गायतोंडे आणि मार्क रॉथको यांसारखे काहीच हाताच्या बोटावर मोजता येतील असे चित्रकार होउन गेले ज्यांचा प्रवास आकाराकड़ून रूपाकडे जाणारा किंवा काहीसा आकारांपलिकडचा प्रवास अंधोरेखित करणारा जाणवतो. चित्रकार असून आकारांपलिकडे जाण्याचा विचार करणं हेच एक शिवधनुष्य आहे. असो. सदरचे चित्र गायतोंडे यांच्या असंख्य उत्तम कलाकृतींपैकी एक आहे. सर्वसामान्यपणे चित्रात लक्ष्य खिळवून ठेवणार्या अनेक गोष्टी असतात. आकारांचं आणि रंगांचं उत्तम संयोजन ही एक बाब त्यात अपरिहार्यपणे आलीच. या गोष्टी काही चित्रकार तुमच्यासमोर स्पष्टपणे ठेवतात. त्यातही चित्रात ओळखीच्या गोष्टी, वातावरण असेल तर डोक्याला ताण नसतो. चित्र पाहिलं, समजलं (विषयापुरतं), आवडलं. संपला विषय. पण काही चित्र तुम्हाला केवळ काठावर उभारून, वरच्यावर अनुभवता येत नाहीत. तुम्हाला त्या चित्रात उतरावं लागतं. आता एखाद्याला वाटेल हा उगाचच साहित्यिक नख़रे दाखवायला काहीतरी शाब्दिक क़रामत दाखवतोय. पण तसं नाहीय. चित्रकार जर स्वतःच खोल गेला असेल तर तो आपल्याला इतका सहज कसा कळेल? त्यास...