माझी शब्दचित्रे

  चित्र: श्रीराम हसबनीस दोन एक वर्षांपूर्वीची गोष्ट असेल. मुंबईतल्या नेहरू सेंटरच्या आर्ट गॅलरीमध्ये अॅबस्ट्रॅक्ट चित्रांचं प्रदर्शन बघायला गेलो होतो. साधारणपणे आपल्याकडे कला प्रदर्शनाच्या ठिकाणी एकावेळेस दहा बोटांचा वापर करून मोजता येतील इतकेच चित्ररसिक बघायला मिळतात. आपल्या आवडीनुसार आणि सवडीनुसार ते चित्रं बघत असतात. आता अमूर्त चित्र म्हटल्यानंतर सहसा ओळखू न येणारे आकार असं सर्वसाधारण गणित असतं. मी हळूहळू एक एक चित्र बघण्यात रंगलो होतो. याच वेळी एक बाई प्रदर्शन बघायला आत शिरल्या. साधारण पाच-सहा वर्षांचा मुलगा त्यांच्या बरोबर होता. आत शिरल्याशिरल्या त्यांनी नजरेच्या एका टप्प्यात जेवढी चित्र बघता येतील तेवढी बघितली. चित्रांबद्दलच्या त्यांच्या पूर्वग्रहाला अगदीच धुडकावून लावणारी अमूर्त चित्रं बघून त्यांच्या चेहऱ्यावर कुतूहल किंवा आश्चर्य या दोन्ही भावनांपेक्षा, बसच्या गर्दीत शिरल्यावर एकही रिकामी सीट दिसली नाही तर जसा चेहरा होतो तसा काहीसा भाव त्यांच्या चेहऱ्यावर तरळत होता. आता मुंबईचा उकाडा पाहता ए. सी. आर्ट गॅलरीत शिरल्यावर क्षणभर माणसाचं तन आणि मन शांत होतं. म्हणूनच असेल कदाचित,...

चित्र: श्रीराम हसबनीस मराठी माणूस म्हटलं की साधू संतांची भूमी, वीरांची, छत्रपती शिवरायांची भूमी आणि या सगळ्याचा जाज्वल्य अभिमान. मराठी माणसाचं प्रेम हे भाषेपासून ते वेशभूषेपर्यंत, गद्य-पद्यापासून ते खाद्यापर्यंत. कीर्तनापासून ते नर्तनापर्यंत आणि नाटकापासून ते स्वतःच्या घराच्या फाटकापर्यंत अगदी तुडुंब भरलेलं असतं. मराठी माणूस जितका भोळाभाबडा, क्वचित प्रसंगी बेरकी आणि तितकाच जिवाला जीव देणारा अशा अनेक परस्पर विरोधी भूमिका एकाच वेळी पार पाडत असतो. अशा या मराठी माणसाला क्षणभर विरंगुळा म्हणून काव्य, शास्त्र, विनोद, गायन, वादन, नाटक, चित्रपट नेहमीच आवडत आलेलं आहे. नुसतं एवढेच नव्हे तर या सगळ्याचं रसग्रहण प्रत्येक मराठी माणूस आपापल्या वकुबानुसार किंवा स्पष्टच बोलायचं झालं तर समजल्यापेक्षा पचवल्याच्या अविर्भावात अगदी बिनधास्तपणे करत असतो. म्हणूनच की काय एखाद्या होतकरू गाणाऱ्याची सम चुकली तर दोन गानरसिक एकमेकांकडे असं काही बघतील जसं की गरम चहाचा कप ओठाला लावून पहिला घोट घ्यावा आणि लक्षात यावं की चहात साखर घालायची विसरलीय, अगदी याच मुद्रेनं हे दर्दी त्या होतकरू कलाकाराच्या सांगीतिक कारकीर्दीची क...